Welkom / Werk / Tekst / Links / Publicaties / Contact

Op de grens

Opening zaterdag 13 oktober 2018, Pulchri Studio (Voorhoutgalerie)

Look through any window

Eind jaren tachtig toen het plotseling veel minder ging met de grote regionale kranten legde ik enkele ideeën aan de hoofdredactie van de Haagsche Courant voor die mogelijk de oplage konden verhogen. Ik stelde onder meer voor om cd´tjes bij de zaterdagkrant te doen, die verband hielden met het verhaal op de cover van de zaterdagbijlage waar ik toen werkte. Het zouden associatieve keuzes moeten zijn, zoals je bijvoorbeeld aan de Vijfde van Beethoven denkt als je op de invasiestranden van Normandië staat. Toen ik in de De Ruyterstraat was om het werk van Marijke te bekijken begreep ik dat ze intimiteit nastreeft en dan met name op de spannende grens tussen privédomein en publieke ruimte. Als voorbeeld toonde zij een paar schilderijen waarbij ze vanuit haar venster naar de wereld op straat keek. Dus was de cd-keuze voor mij ook deze keer niet moeilijk. ‘Look through any window’, met als volgende regels (what do you see? Smiling faces all around); een nummer van The Hollies, een Engelse groep die in de jaren zestig in de slipstream van The Beatles grote hits scoorde.

Zelf typeert Marijke haar werk als melancholiek, terwijl ik daar als kijker anders over denk; ik zie er meer een warm, intens gevoel van levenskracht in. Je kunt je sowieso afvragen waarom u als introductie van het werk van Marijke de Wit naar mij moet luisteren, want ik ben hooguit een kunstliefhebber, geen kenner. Uit een eerder gesprek begreep ik dat ik die uitnodiging onder meer te danken heb aan het feit dat er inmiddels zoveel exposities van haar werk zijn geweest dat de lijst van mensen die er echt verstand van hebben uitgeput was. Er was nog een andere reden; een paar jaar geleden zag ik ook al werk van Marijke, toen voor de eerste keer, en ik vertelde haar hoe mooi ik vond. Maar ik begreep meteen dat ik nu dus zou moeten uitleggen waarom, zonder in kunsthistorische verhandelingen te vervallen.

Dat is moeilijk, soms weet je zelf niet waarom je iets mooi vindt; wat ik wel weet is dat er schilderijen of andere kunstwerken zijn waar ik een leven lang naar kan kijken omdat er achter die voorstellingen een wereld zit die diep en veelzijdig is, die aanknopingspunten heeft met beelden in mijn onderbewustzijn. Als je nu maar zorgt dat je het juiste kunstwerk in huis haalt dan heb je iets dat je verzoent met de harde, kakofonische wereld die ons omringt. Dát is het gevoel dat bovenkomt als ik naar het werk van Marijke kijk. Een groter compliment kun je volgens mij niet maken. Want zulke schilderijen doen meer dan je afleiden van de waan van de dag; ze doen je beseffen dat die harde, andere wereld, slechts een lelijke postzegel is op een verder prachtige ansichtkaart. Zúlke kunstwerken hebben we nodig. Juist nu.

Die opdringerige, schelle wereld waaraan ik refereerde is in het heden veel meer aanwezig dan in het verleden. Kon je je vroeger nog afsluiten van de boze buitenwereld, nu is dat bijna onmogelijk. Neem het onprettige aura van Trump, vroeger was het domein van zo iemand niet groter dan de krant en het radionieuwsbericht van het ANP. Nu trumpettert hij overal: kranten, radio, internet, televisie en op je telefoon, overal schettert hij in je oor; er is geen ontkomen aan. Totdat je naar kinderen kijkt die op straat spelen, of naar de zon die haar stralen over het lege strand laat scheren, of kijkt naar mooie schilderijen zoals die hier hangen.

U hoort het, ik doe mijn best om de schoonheid te vangen, maar het blijft ingewikkeld. Toch was er een moment waarbij ik meteen voelde wat ik bedoelde. Ik vloog gisteravond van Valencia naar Schiphol. Geen prettige omgeving zo’n vol vliegtuig; op mijn rij van drie stoelen zat in het midden een heel dikke Argentijn, korte broek, overhemd open tot de navel, benen als varkenshammen en tot overmaat van ramp begon hij ook nog te snurken. Maar terwijl de purser aankondigde dat de taxfree-verkoop zou beginnen, deed zich onverwacht een moment voor dat me aan het werk van Marijke deed denken. Zijzelf zou het waarschijnlijk melancholie noemen, ik denk aan schoonheid en een intense liefde voor wat ik zag.

Boven Oost-Frankrijk zwenkte het vliegtuig met een schuine bocht naar rechts en kon ik door het raampje aan de overkant naar de wereld schuin beneden mij kijken: ingelijst door het kunststoffen kozijn zag ik een patchwork van verkaveld land: goud, oker, verbleekt groen, lichtgeel, het was een eindeloze variatie die uitgespreid lag over een zacht glooiend heuvellandschap onder de herfstzon; hier en daar een dorpje en een paar boerderijen. Ik wist meteen waarom ik zo van dat grootse maar toch intieme landschap hield; het was tijdloos én oeroud, ik kende er de mensen, wist waar ze vandaan kwamen en wat hun voorouders deden, ik kende hun dorpen en steden.

Later verschenen de eerste Zeeuwse eilanden, de stervormige vesting van Den Briel en niet veel later scheerden we over Den Haag met in het midden, als een wit Legosteentje, het stadhuis van Richard Meier. En nu staan we hier voor deze ontroerende schilderijen waarin je – als je ze langer bekijkt – al die werelden kunt oproepen van zorgzaamheid, goede bedoelingen en schoonheid; het zijn vensters die uitkijken op een wereld waarin Trump slechts een voorbij drijvend wolkje aan de horizon is.

Casper Postmaa
Den Haag, 13 oktober 2018

Look through any window, yeah

What do you see?
Smiling faces all around,
Rushing through the busy town.
Where do they go?
Moving on their way,
Walking down highways and the by-ways
Where do they go?
Moving on their way,
People with their shy ways and their sly ways
Oh, you can see the little children all around.
Oh, you can see the little ladies in their gowns, when you
Look through any window, yeah,
Any time of day
See the drivers on the roads
Pulling down their heavy loads
Where do they go?
Moving on their way,
Driving down highways and the byways
Where do they go?
Moving on their way,
Drivers with their shy ways and their sly ways
Oh, you can see the little children all around.
Oh, you can see the little ladies in their gowns, when you
Look through any window, yeah,
What do you see?
Smiling faces all around,
Rushing through the busy town.
Where do they go?
Moving on their way
Moving on their way
Moving on their way

The Hollies, 1965